Thứ Bảy, 19 tháng 7, 2025

🧠 BÀI 3: CÂU LỆNH ĐIỀU KIỆN if, elif, else - TƯ DUY RẼ NHÁNH TRONG LẬP TRÌNH PYTHON

🎯 1. Tổng quan: Điều kiện – "Ngã rẽ" trong tư duy lập trình

Trong đời sống, ta luôn phải ra quyết định:
→ Nếu trời mưa thì mang dù
→ Nếu điểm thi ≥ 5 thì qua môn, ngược lại thì học lại

Trong lập trình cũng vậy: câu lệnh điều kiện giúp máy tính biết nên làm gì, khi nào làm và khi nào không.
Đây là cách tạo ra "luồng suy nghĩ" logic cho chương trình.

🔍 2. Cấu trúc câu lệnh điều kiện trong Python

Cú pháp cơ bản:

python
if <điều_kiện>:
    # lệnh khi điều kiện đúng
elif <điều_kiện_khác>:
    # lệnh khi điều kiện này đúng
else:
    # lệnh khi tất cả đều sai

Ví dụ thực tế đơn giản:

python
score = 75

if score >= 90:
    print("Xuất sắc")
elif score >= 70:
    print("Khá")
else:
    print("Cần cố gắng")

📌 Kết quả: Khá (vì 75 ≥ 70 và không đủ 90)

🧠 3. Phân tích nguyên lý hoạt động từng phần

Thành phầnMục đíchGhi nhớ dễ hiểu
ifKiểm tra điều kiện đầu tiên"Nếu đúng thì làm ngay"
elifKiểm tra điều kiện thay thế"Nếu cái trên sai thì thử cái này"
elseDự phòng khi mọi cái đều sai"Nếu tất cả đều sai thì đành làm cái này"

🔎 Lưu ý: Chỉ có 1 nhánh được thực hiện – Python kiểm tra từ trên xuống, gặp đúng là dừng luôn.

🧪 4. Các loại điều kiện thường dùng

a. So sánh số:

python
age = 20
if age >= 18:
    print("Đủ tuổi lái xe")

b. So sánh chuỗi:

python
role = "admin"
if role == "admin":
    print("Bạn có toàn quyền")

c. Kết hợp điều kiện (and, or, not):

python
user = "minh"
is_admin = True

if user == "minh" and is_admin:
    print("Chào quản trị viên Minh")

🛠 5. Kỹ thuật nâng cao

a. Viết ngắn gọn: Toán tử ba ngôi

python
score = 80
result = "Qua" if score >= 50 else "Trượt"
print(result)  # → "Qua"

b. So sánh nhiều giá trị:

python
color = "red"
if color in ["red", "blue", "green"]:
    print("Màu hợp lệ")

c. Gán điều kiện theo nhiều mức:

python
temp = 35

if temp > 40:
    print("Rất nóng")
elif temp > 30:
    print("Hơi nóng")
elif temp > 20:
    print("Mát mẻ")
else:
    print("Lạnh")

🎓 6. Ví dụ thực tế: Chấm điểm thi đại học

python
score = float(input("Nhập điểm: "))

if score >= 27:
    print("Đậu học bổng toàn phần")
elif score >= 22:
    print("Đậu trường top")
elif score >= 15:
    print("Đậu bình thường")
else:
    print("Không đủ điểm xét tuyển")

💡 Gợi ý mở rộng: thêm tính năng xét theo khối A/B/C, dùng input() để nhập tên khối.

⚠️ 7. Lỗi thường gặp & mẹo khắc phục

Vấn đềGiải thíchCách tránh
Không thụt đầu dòngPython dùng thụt dòng để phân nhánhLuôn dùng 4 dấu cách hoặc tab
Dùng = thay vì === là gán, == mới là so sánhKiểm tra kỹ khi viết điều kiện
Quên elseKhông bắt buộc nhưng đôi khi gây thiếu logicDùng else để bắt mọi trường hợp còn lại

✅ 8. Kết luận

  • if/elif/else là “xương sống” để chương trình biết suy nghĩ và ra quyết định.

  • Python rất dễ đọc: không cần dấu {}, chỉ cần dòng thụt vào hợp lý.

  • Bạn cần luyện tập với các bài toán có rẽ nhánh để thấm sâu tư duy này.

=============================
Website không chứa bất kỳ quảng cáo nào, mọi đóng góp để duy trì phát triển cho website (donation) xin vui lòng gửi về STK 90.2142.8888 - Ngân hàng Vietcombank Thăng Long - TRAN VAN BINH
=============================
Nếu bạn không muốn bị AI thay thế và tiết kiệm 3-5 NĂM trên con đường trở thành DBA chuyên nghiệp hay làm chủ Database thì hãy đăng ký ngay KHOÁ HỌC ORACLE DATABASE A-Z ENTERPRISE, được Coaching trực tiếp từ tôi với toàn bộ bí kíp thực chiến, thủ tục, quy trình của gần 20 năm kinh nghiệm (mà bạn sẽ KHÔNG THỂ tìm kiếm trên Internet/Google) từ đó giúp bạn dễ dàng quản trị mọi hệ thống Core tại Việt Nam và trên thế giới, đỗ OCP.
- CÁCH ĐĂNG KÝ: Gõ (.) hoặc để lại số điện thoại hoặc inbox https://m.me/tranvanbinh.vn hoặc Hotline/Zalo 090.29.12.888
- Chi tiết tham khảo:
https://bit.ly/oaz_w
=============================
2 khóa học online qua video giúp bạn nhanh chóng có những kiến thức nền tảng về Linux, Oracle, học mọi nơi, chỉ cần có Internet/4G:
- Oracle cơ bản: https://bit.ly/admin_1200
- Linux: https://bit.ly/linux_1200
=============================
KẾT NỐI VỚI CHUYÊN GIA TRẦN VĂN BÌNH:
📧 Mail: binhoracle@gmail.com
☎️ Mobile/Zalo: 0902912888
👨 Facebook: https://www.facebook.com/BinhOracleMaster
👨 Inbox Messenger: https://m.me/101036604657441 (profile)
👨 Fanpage: https://www.facebook.com/tranvanbinh.vn
👨 Inbox Fanpage: https://m.me/tranvanbinh.vn
👨👩 Group FB: https://www.facebook.com/groups/DBAVietNam
👨 Website: https://www.tranvanbinh.vn
👨 Blogger: https://tranvanbinhmaster.blogspot.com
🎬 Youtube: https://www.youtube.com/@binhguru
👨 Tiktok: https://www.tiktok.com/@binhguru
👨 Linkin: https://www.linkedin.com/in/binhoracle
👨 Twitter: https://twitter.com/binhguru
👨 Podcast: https://www.podbean.com/pu/pbblog-eskre-5f82d6
👨 Địa chỉ: Tòa nhà Sun Square - 21 Lê Đức Thọ - Phường Mỹ Đình 1 - Quận Nam Từ Liêm - TP.Hà Nội

=============================
AI, trí tuệ nhân tạo, artificial intelligence, machine learning, deep learning, LLM, ChatGPT, DeepSeek, Grok, oracle tutorial, học oracle database, Tự học Oracle, Tài liệu Oracle 12c tiếng Việt, Hướng dẫn sử dụng Oracle Database, Oracle SQL cơ bản, Oracle SQL là gì, Khóa học Oracle Hà Nội, Học chứng chỉ Oracle ở đầu, Khóa học Oracle online,sql tutorial, khóa học pl/sql tutorial, học dba, học dba ở việt nam, khóa học dba, khóa học dba sql, tài liệu học dba oracle, Khóa học Oracle online, học oracle sql, học oracle ở đâu tphcm, học oracle bắt đầu từ đâu, học oracle ở hà nội, oracle database tutorial, oracle database 12c, oracle database là gì, oracle database 11g, oracle download, oracle database 19c, oracle dba tutorial, oracle tunning, sql tunning , oracle 12c, oracle multitenant, Container Databases (CDB), Pluggable Databases (PDB), oracle cloud, oracle security, oracle fga, audit_trail,oracle RAC, ASM, oracle dataguard, oracle goldengate, mview, oracle exadata, oracle oca, oracle ocp, oracle ocm , oracle weblogic, postgresql tutorial, mysql tutorial, mariadb tutorial, ms sql server tutorial, nosql, mongodb tutorial, oci, cloud, middleware tutorial, hoc solaris tutorial, hoc linux tutorial, hoc aix tutorial, unix tutorial, securecrt, xshell, mobaxterm, putty
By lúc
Labels:

ĐỌC NHIỀU
Trần Văn Bình - Oracle Database Master